مدیریت موفق دیابت نیازمند تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و در برخی موارد، مصرف دارو می باشد. یکی از ابزارهای کلیدی در این پروسه، دستگاه پایش قند خون می باشد. دستگاه قند خون یا گلوکومتر، وسیله ای کوچک و قابل حمل است که به افراد مبتلا به دیابت اجازه می دهد تا به سرعت و به آسانی سطح قند خون خود را در خانه، محل کار یا هر جای دیگری اندازه گیری کنند. در ادامه در مورد نحوه استفاده صحیح از دستگاه قند خون و تفسیر نتایج صحبت می کنیم.
چرا باید میزان قند خون را بررسی کرد؟
پایش منظم قند خون به افراد مبتلا به دیابت کمک می کند تا:
تاثیر رژیم غذایی و فعالیت بدنی بر قند خون خود را درک کنند.
اثر بخشی داروهای خود را ارزیابی کنند.
نیاز به تنظیم دوز دارو را تشخیص دهند.
از افت قند خون و افزایش قند خون جلوگیری کنند.
با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی خود همکاری نزدیکی داشته باشند تا برنامه درمانی موثری را تنظیم نمایند.
آماده سازی قبل از استفاده از دستگاه قند خون
قبل از شروع به اندازه گیری غلظت گلوکز در خون، مهم است که موارد زیر را آماده کنید:
- آماده سازی دستگاه قند خون:
مطمئن شوید که دستگاه قند خون شما به درستی کار می کند و باتری آن شارژ شده است. دفترچه راهنمای دستگاه را هم با دقت مطالعه کنید تا با نحوه عملکرد آن آشنا شوید.
- نوار تست:
از نوار تست های مخصوص دستگاه استفاده کنید. نوار تست ها دارای تاریخ انقضا هستند، بنابراین قبل از استفاده، تاریخ انقضا را بررسی کنید.
- سوزن (لانست):
برای سوراخ کردن انگشت و گرفتن نمونه خون، به سوزن نیاز دارید. از سوزن های استریل و یکبار مصرف استفاده کنید. لازم به ذکر است استفاده مجدد از سوزن ها می تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
- قلم سوزن زنی:
قلم سوزن زنی، ابزاری است که به شما کمک می کند تا سوزن را به طور دقیق و با درد کمتری به انگشت خود وارد کنید. عمق نفوذ سوزن را می توانید تنظیم کنید.
- پد الکلی:
برای تمیز کردن انگشت قبل از گرفتن نمونه خون، از پد الکلی استفاده کنید. این کار به جلوگیری از بروز عفونت کمک می کند.
- پنبه یا گاز استریل:
برای پاک کردن خون پس از گرفتن نمونه خون، به پنبه یا گاز استریل نیاز دارید.
- دفتر ثبت قند خون:
جهت ثبت نتایج قند خون خود، از یک دفتر یا اپلیکیشن ثبت قند خون استفاده کنید. ثبت منظم قند خون به شما و پزشکتان کمک می کند تا روند درمان را پیگیری کنید.
مراحل استفاده از دستگاه قند خون
قبل از هر چیز، دست های خود را با آب و صابون به خوبی بشویید و خشک کنید. این کار به جلوگیری از آلوده شدن نمونه خون کمک می کند. سپس نوار تست را مطابق با دستورالعمل دستگاه، وارد دستگاه قند خون کنید. گفتنی است برخی از دستگاه ها به طور خودکار روشن می شوند، در حالی که برخی دیگر به روشن شدن دستی نیاز دارند.
سوزن استریل را در قلم سوزن زنی قرار دهید و عمق نفوذ سوزن را تنظیم کنید. پس از تنظیم دستگاه، محل تست را بر روی دستتان انتخاب کنید. معمولاً از کناره های انگشتان دست برای گرفتن نمونه خون استفاده می شود، زیرا درد کمتری دارد. سعی کنید هر بار از انگشتان مختلف استفاده کنید.
با استفاده از پد الکلی، محل تست را تمیز کرده و اجازه دهید خشک شود. سپس قلم سوزن زنی را روی محل تمیز شده قرار دهید و دکمه آن را فشار دهید تا انگشت شما سوراخ شود. به آرامی انگشت خود را فشار دهید تا یک قطره خون کوچک خارج شود. مراقب باشید که انگشت خود را بیش از حد فشار ندهید، زیرا ممکن است نتیجه اندازه گیری دقیق نباشد.
در مرحله بعد قطره خون را بر روی قسمت مشخص شده نوار تست قرار دهید. دستگاه قند خون پس از چند ثانیه، نتیجه قند خون شما را نمایش می دهد.
نهایتا با استفاده از پنبه یا گاز استریل، محل زخم را پاک کنید و سوزن و نوار تست استفاده شده را به طور ایمن دور بیندازید. نتیجه قند خون خود را هم در دفتر ثبت قند خون یا اپلیکیشن ثبت کنید.
تفسیر نتایج قند خون
نتایج قند خون بر اساس زمان اندازه گیری، متفاوت است. به طور کلی، محدوده های هدف قند خون برای افراد مبتلا به دیابت به شرح زیر می باشد:
- قبل از غذا: 80 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر
- یک تا دو ساعت بعد از غذا: زیر 180 میلی گرم در دسی لیتر
- قبل از خواب: کمتر از 120 میلی گرم در دسی لیتر
توجه داشته باشید که محدوده قند خون بر اساس سن، شرایط پزشکی و سایر عوامل، برای هر فرد تعیین شده و متفاوت می باشد. بنابراین باید با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی در مورد محدوده قند خون صحبت کنید.
همچنین در صورتی که نتیجه قند خون شما خارج از محدوده هدف است، نگران نشوید. ابتدا آرام باشید و سعی کنید علت آن را بررسی کنید. ممکن است رژیم غذایی، فعالیت بدنی یا مصرف داروهای خود را تغییر داده باشید. در صورت تکرار نتایج غیر طبیعی، با پزشک خود مشورت کنید.
نکات مهم ایمنی و بهداشتی در سنجش قند خون
همیشه از سوزن های استریل و یکبار مصرف استفاده کنید.
هرگز از سوزن ها و نوار تست های دیگران استفاده نکنید.
از قرار دادن سوزن در سطل زباله خودداری کنید. سوزن ها باید در ظروف مخصوص دور ریختن اشیاء تیز و برنده، قرار داده شوند.
تاریخ، زمان، میزان قند خون و هرگونه نکته مرتبط (مانند غذا خوردن، ورزش کردن یا مصرف دارو) را یادداشت کنید.
اگر زخم یا عفونتی در محل سوراخ ایجاد شد، به پزشک مراجعه کنید.
در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی در مورد استفاده از دستگاه قند خون، با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید.
جمع بندی
دستگاه قند خون یک ابزار مهم برای مدیریت دیابت است. با پایش منظم قند خون، می توانید تاثیر رژیم غذایی، فعالیت بدنی و داروها را بر قند خون خود درک کرده و از بروز عوارض دیابت جلوگیری کنید.